Khi nào cần thay pre-filter trong hệ thống HVAC?

1. Dấu hiệu nhận biết cần thay pre-filter

Pre-filter là lớp lọc đầu tiên trong hệ thống HVAC, có nhiệm vụ giữ lại các hạt bụi lớn, lông tóc, sợi vải… để bảo vệ các lớp lọc phía sau như HEPA hoặc lọc than hoạt tính. Tuy nhiên, sau một thời gian sử dụng, pre-filter sẽ bị bám bụi và giảm hiệu suất lọc. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến cho thấy đã đến lúc thay pre-filter trong hệ thống HVAC:

Áp suất chênh lệch tăng bất thường

Khi pre-filter bị tắc, không khí khó lưu thông, dẫn đến áp suất chênh lệch giữa hai đầu lọc tăng cao. Nếu ΔP vượt ngưỡng cho phép (thường 50-60 Pa cho pre-filter), cần tiến hành thay thế ngay.

Màu sắc màng lọc đổi sang xám đen

Khi bụi tích tụ quá nhiều, lớp lọc đổi màu rõ rệt, đặc biệt là khi sử dụng trong môi trường có nồng độ bụi cao hoặc không khí ngoài trời bị ô nhiễm.

Lưu lượng gió đầu ra giảm rõ rệt

Cảm nhận bằng tay hoặc đo bằng thiết bị chuyên dụng. Lưu lượng gió giảm kéo theo hiệu quả thông gió kém và gây ảnh hưởng tới áp suất phòng sạch.

Cảnh báo từ hệ thống điều khiển

Một số hệ thống AHU hiện đại có tích hợp cảm biến và bảng điều khiển sẽ tự động cảnh báo khi pre-filter quá bẩn.

Bảng so sánh trước - sau thay pre-filter

2. Tần suất thay thế pre-filter khuyến nghị theo ngành

Việc thay thế pre-filter định kỳ không chỉ giúp bảo vệ các lớp lọc sau mà còn duy trì hiệu suất hoạt động của toàn bộ hệ thống HVAC. Tần suất thay không giống nhau mà phụ thuộc vào yêu cầu kiểm soát sạch, mức độ ô nhiễm và số giờ vận hành hàng ngày. Dưới đây là các mốc khuyến nghị:

Ngành dược phẩm (GMP - EU/WHO)

• Tần suất thay: 1-2 tháng/lần
• Lý do: Các nhà máy GMP yêu cầu độ sạch nghiêm ngặt, đặc biệt ở các khu vực phòng cân, chiết rót, đóng gói. Pre-filter nhanh chóng bị bám bụi do hoạt động liên tục và khối lượng vận chuyển lớn.

Ngành thực phẩm - mỹ phẩm

• Tần suất thay: 2-3 tháng/lần
• Lý do: Đây là nhóm ngành có nồng độ bụi trung bình, nhưng vẫn cần duy trì môi trường sạch để tránh nhiễm chéo vi sinh, đặc biệt tại khu đóng gói, khu trộn nguyên liệu.

Ngành điện tử - bán dẫn

• Tần suất thay: Phụ thuộc cấp độ ISO (5-8)
• Lưu ý:
• ISO 5-6 (SMT, bán dẫn tinh vi): thay mỗi 1-2 tháng
• ISO 7-8 (lắp ráp linh kiện): thay mỗi 2-4 tháng
• Lý do: Kiểm soát bụi là yếu tố then chốt để tránh lỗi vi mạch và hư hỏng do tĩnh điện.

Ứng dụng văn phòng - dân dụng

• Tần suất thay: 3-6 tháng/lần
• Lý do: Môi trường ít bụi hơn, tần suất sử dụng HVAC thấp hơn, nhưng vẫn cần duy trì chất lượng không khí trong nhà (IAQ).

Xem thêm: Bộ lọc than hoạt tính trong phòng sạch: Khi nào cần dùng?

3. Hậu quả nếu không thay pre-filter kịp thời

Pre-filter tuy chỉ là lớp lọc sơ cấp trong hệ thống HVAC, nhưng nếu không được thay đúng hạn, hậu quả kéo theo không chỉ dừng lại ở hiệu suất mà còn ảnh hưởng đến chi phí và tính tuân thủ tiêu chuẩn. Dưới đây là những rủi ro điển hình:

Tăng tải lên quạt, giảm tuổi thọ thiết bị

Khi pre-filter bị nghẹt bụi, hệ thống quạt phải làm việc nhiều hơn để duy trì lưu lượng gió cần thiết. Điều này:

• Làm tăng điện năng tiêu thụ
• Gây quá nhiệt motor quạt
• Rút ngắn tuổi thọ của toàn bộ hệ thống HVAC

Giảm hiệu quả lọc khí, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm

Pre-filter quá bẩn sẽ gây:

• Tăng bụi mịn xâm nhập vào các khu vực cấp cao như phòng cân, chiết rót
• Ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, đặc biệt trong ngành dược, thực phẩm, điện tử

Nguy cơ vi phạm tiêu chuẩn GMP / ISO 14644

Áp suất phòng và chất lượng không khí không đảm bảo sẽ:

• Gây mất kiểm soát chênh áp, tăng nguy cơ nhiễm chéo
• Bị đánh lỗi trong quá trình thẩm định hoặc kiểm định định kỳ

Tăng chi phí vận hành

Một hệ thống với pre-filter tắc nghẽn sẽ:

• Tăng 15-30% điện năng tiêu thụ do quạt vận hành nặng hơn
• Làm tăng chi phí bảo trì, sửa chữa thiết bị sớm hơn dự kiến
• Gây gián đoạn sản xuất nếu sự cố nghiêm trọng xảy ra

4. Cách kiểm tra pre-filter đúng kỹ thuật

Để đảm bảo pre-filter trong hệ thống HVAC hoạt động hiệu quả và được thay thế đúng thời điểm, cần áp dụng quy trình kiểm tra theo phương pháp kỹ thuật, kết hợp cả thiết bị đo lường và quan sát thực tế.

Sử dụng đồng hồ đo chênh áp (ΔP)

• Lắp đồng hồ chênh áp tại vị trí trước và sau pre-filter (thường gắn trực tiếp trên AHU hoặc duct)
• Tham khảo ngưỡng ΔP của nhà sản xuất, thông thường:
• Bắt đầu sử dụng: 15-25 Pa
• Cần thay thế: ≥ 50-60 Pa
• Đọc và ghi lại giá trị chênh áp theo tần suất bảo trì (tuần hoặc tháng)

Tip: Ghi chép ΔP qua từng đợt thay filter giúp phát hiện xu hướng tăng nhanh bất thường (dấu hiệu môi trường ô nhiễm hơn)

Kiểm tra định kỳ theo checklist bảo trì

• Lên lịch kiểm tra filter định kỳ tùy theo ngành:
• Dược phẩm: hàng tuần
• Thực phẩm/mỹ phẩm: 2 tuần/lần
• Văn phòng: mỗi tháng
• Checklist cần bao gồm:
• Ghi nhận ΔP hiện tại
• Ghi chú tình trạng bề mặt filter
• Xác định có cần thay thế/giặt hay chưa

Kiểm tra trực quan và ghi nhận hiện trường

• Tháo mặt nạ lọc để quan sát:
• Màu sắc vật liệu lọc
• Bụi tích tụ (mắt thường hoặc đèn UV)
• So sánh với hình ảnh mẫu filter sạch để đánh giá
• Chụp ảnh lại làm tài liệu đối chiếu và báo cáo kỹ thuật nội bộ

Việc kết hợp giữa đo ΔP, kiểm tra trực quan và lịch bảo trì giúp đảm bảo pre-filter luôn trong trạng thái hoạt động tối ưu, tránh được các sự cố không báo trước gây ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống.

Xem thêm: Đơn vị cung cấp Air Filter đạt chuẩn HACCP -Giải pháp cho khí sạch

5. Lựa chọn đúng loại pre-filter thay thế

Việc lựa chọn pre-filter thay thế không chỉ dựa vào kích thước phù hợp mà còn cần đảm bảo đúng cấp lọc, vật liệu và khả năng hoạt động ổn định trong môi trường cụ thể của nhà máy. Một pre-filter phù hợp sẽ giúp bảo vệ tốt hệ thống lọc chính và tối ưu chi phí vận hành.

Cấp lọc theo tiêu chuẩn EN779 hoặc ISO 16890

• EN779 (cũ): G3, G4 - thường dùng cho pre-filter
• ISO 16890 (mới): ISO Coarse 60-90%
• Lựa chọn cấp lọc tùy thuộc vào yêu cầu không khí đầu vào và mức độ bụi của môi trường xung quanh

Gợi ý: Ngành dược và điện tử thường ưu tiên ISO Coarse 90% để giảm áp lực cho HEPA phía sau

Kích thước tương thích với AHU

• Đo chính xác chiều dài, rộng, độ dày của khung filter cũ
• Kiểm tra độ khít khung giữ để tránh hiện tượng bypass (rò khí bụi lọt qua khe hở)
• Nên dùng filter có gioăng viền (foam) để tăng độ kín khít

Vật liệu lọc phù hợp

• Sợi tổng hợp (synthetic fiber): phổ biến, giá tốt, kháng ẩm cao, dễ bảo quản
• Sợi thủy tinh (glass fiber): khả năng giữ bụi cao hơn nhưng dễ rách và nhạy cảm với ẩm
• Ưu tiên vật liệu chịu được độ ẩm cao nếu dùng trong khu vực có độ ẩm lớn hoặc gần dây chuyền sản xuất hơi nước

Lựa chọn pre-filter tái sử dụng (giặt được)

• Dành cho nhà máy ít bụi, hoặc khu vực air intake ngoài trời có mái che
• Nên giặt bằng máy chuyên dụng, sấy khô hoàn toàn trước khi tái sử dụng
• Không áp dụng với filter có khung carton hoặc vật liệu dễ mục

6. Câu hỏi thường gặp

Pre-filter khác gì với HEPA filter?

Pre-filter là lớp lọc thô đầu tiên, thường có cấp lọc G3-G4, dùng để loại bỏ bụi lớn, sợi vải, tóc, lông… nhằm bảo vệ các lớp lọc chính phía sau.
HEPA filter là lớp lọc tinh, loại bỏ các hạt bụi mịn có kích thước ≥ 0.3 micron, dùng trong các khu vực yêu cầu sạch cao như phòng cân, chiết rót dược phẩm, sản xuất linh kiện điện tử.

Không thay pre-filter có ảnh hưởng đến GMP không?

Có. Nếu pre-filter bị tắc, hệ thống không thể duy trì áp suất phòng, khiến bụi xâm nhập ngược hoặc giảm chất lượng khí cấp. Đây là lỗi phổ biến trong audit GMP - có thể khiến nhà máy bị đánh trượt trong kiểm định.

Có nên vệ sinh pre-filter thay vì thay mới?

Có thể, nếu sử dụng loại pre-filter tái sử dụng (washable). Tuy nhiên:

• Cần vệ sinh bằng phương pháp đúng kỹ thuật (không dùng nước áp lực cao)
• Sau vệ sinh phải kiểm tra lại hiệu suất lọc, độ bền vật liệu và độ kín khít khi lắp lại
• Không nên giặt lại các loại pre-filter dùng một lần, đặc biệt là loại bằng giấy hoặc sợi thủy tinh

7. Cần hỗ trợ kiểm tra hoặc thay pre-filter?

Hệ thống HVAC của bạn có đang hoạt động tối ưu? Đừng để pre-filter bẩn âm thầm làm giảm hiệu suất và tiêu tốn chi phí điện năng không cần thiết.

Liên hệ VCR ngay hôm nay để được:

• Tư vấn chọn loại pre-filter phù hợp từng ngành (GMP, ISO 14644…)
• Đo kiểm chênh áp miễn phí cho hệ thống HVAC hiện có

Hotline: 090.123.9008
Email: [email protected]
Website: https://airfilter.vn/

Diep VCR